Genel
Psikoloji ve iş performansı arasındaki sıkı bağ, Rosenthal etkisi olarak bilinen kavramla daha da netlik kazanmaktadır. Bu etkinin temel taşı, bireylerin başkalarının kendilerine yönelik beklentilerini nasıl içselleştirdiği ve bu sürecin onların iş performansını nasıl şekillendirdiğidir. Söz konusu beklentilerin gücü, sadece bireysel başarıların değil aynı zamanda grup dinamiklerinin ve kurumsal başarıların da belirleyicisi olarak görülebilir. Detaylı bir inceleme ile Rosenthal etkisi ve altında yatan psikolojik süreçler, iş hayatında etkinin nasıl optimize edilebileceğini ortaya koyacak ve içsel motivasyonun performans üzerindeki rolünü aydınlatacaktır.
Psikoloji alanında dikkat çeken önemli kavramlardan biri olan Rosenthal etkisi, insan performansı üzerindeki beklentilerin gücünü açığa çıkaran etkileyici bir fenomendir. 1964 yılında Robert Rosenthal ve Lenore Jacobson'ın yürüttüğü meşhur araştırma, psikolojik etki mekanizmalarına ışık tutan çığır açan bir çalışma olarak tarihe geçmiştir. Öğrenciler ve öğretmenler üzerinde yapılan bu araştırma, öğretmenlerin öğrenciler hakkında sahip olduğu beklentilerin, öğrencilerin akademik başarılarını önemli ölçüde etkileyebileceğini ortaya koymuştur.
Rosenthal etkisi, psikoloji ve eğitim alanları başta olmak üzere farklı disiplinlerde insan performansına etki eden faktörlerin analizinde kilit bir rol oynamaktadır. Beklentilerin olumlu veya olumsuz yönde gerçekleşme ihtimalinin; bireylerin motivasyonu, özgüveni ve genel performansı üzerinde derin etkiler yarattığı bilinmektedir. Bu etki, bireylerin başkaları tarafından kendileri hakkında oluşturulan algıların, kendi inanç ve davranışları üzerinden gerçekliğe dönüşme potansiyelini taşır.
Beklentilerin psikolojik temelleri, bireyler arası etkileşim ve kişisel başarının anahtar unsurlarındandır. Bu temeller, öz yeterlilik algısı ve sosyal stereotipler gibi faktörlerle derinden bağlantılıdır ve motivasyon ile önyargılar üzerinde belirleyici role sahiptirler.
Öz yeterlilik algısı, kişilerin kendi yeteneklerine ve başarıyı elde etme kabiliyetlerine olan inancını temsil eder. Kişisel beklentilerin psikolojik temelleri içinde özel bir yere sahip olan öz yeterlilik algısı, bireylerin karşılaştıkları zorluklar karşısında gösterdikleri direncin ve ulaşmak istedikleri hedeflere olan tutumlarının şekillenmesinde kritik bir motivasyon kaynağıdır.
Sosyal stereotipler ve önyargılar, çevremizdeki insanlar hakkında oluşturduğumuz ve çoğunlukla farkında olmadan edindiğimiz genelleme ve düşüncelerdir. Bu sosyal etiketleme mekanizmaları, bireylerin diğerleriyle etkileşimlerinde beklentilerin psikolojik temellerini oluşturur ve insanlar arasındaki iletişimdeki algıyı önemli ölçüde etkileyebilir. Özellikle sosyal stereotipler ve önyargılar, motivasyon ve davranış şekilleri üzerinde güçlü etkiye sahip olabilmektedir.
Bir bireyin kendi kapasitesine ve becerilerine olan içsel inanç, hedeflere ulaşma yolculuğunda rotasını belirler. Bu sağlam temel, hedefe yönelik çalışma süreçlerinde kişinin karşılaştığı zorlukları aşmasını sağlar ve sınırlarını zorlamasına olanak tanır. İçsel inanç ve motivasyonun gücü hem bireyin kendini geliştirmesinde hem de beklentilerini yüksek tutmasında kilit role sahiptir.
Motivasyonun gücü, bireylerin hedeflerine erişmekteki tutkusu ve ısrarı ile ölçülür. Kişisel gelişim yolculuğunda sürekli bir itici güç olan motivasyon, bir hedefe yönelik sürdürülebilir çabayı sağlar. Motivasyon, basit bir arzu olmanın ötesinde başarıya giden yolda kişisel tatmin duygusu ve başarının elde edilmesi için gerekli enerjiyi sunar.
Beklentilerin motivasyona etkisi, kişinin kendi kendine verdiği sözlerin ve dışarıdan aldığı geri dönüşlerin bütünleştiği bir dinamiktir. Pozitif beklentiler, kişinin hedeflerine olan inancını güçlendirirken; olumsuz beklentiler motivasyonu azaltabilir. Hedeflerine ulaşmak için gerekli motivasyona sahip olan bireyler, beklentilerini yönetme ve bunları gerçeğe dönüştürme konusunda daha başarılı olmaktadır.
Rosenthal etkisi pek çok profesyonel ortamda performans yönetimi ile ilişkilendirilerek incelenebilir. Liderlik pratiklerine entegre edildiğinde Rosenthal etkisi, çalışanların yeteneklerine yönelik beklentilerin yükseltilmesine ve bu sayede bireylerin kendilerinden beklenen performans seviyesini aşmasına yardımcı olur. İyi bir lider, ekibinin potansiyelini maksimum seviyede kullanmayı hedefler ve bireylerin kendi kapasitelerini aşarak daha yüksek başarılar elde etmeleri için onlara güven ve inanç aşılamalıdır.
İş yaşamasında Rosenthal etkisi, özellikle performans değerlendirme süreçlerinde ön plana çıkar. Bu etkiye göre yöneticilerin çalışanlarına karşı olumlu beklentiler içinde olmaları, çalışanların kendilerine olan güvenlerini ve başarabileceklerine dair inançlarını arttırır. Performans yönetimi çerçevesinde yöneticilerin ekip üyelerinin gelişimine olan inancı ve desteği, çalışanların motivasyonunu ve performanslarını olumlu anlamda etkileyebilir. Bu, Rosenthal etkisinin nasıl olumlu bir liderlik yaklaşımı olarak kullanılabileceğinin açık bir göstergesidir.
Bilinçaltı ve üzerindeki etkileşimleri anlamak, beklentiler ve inançlar dünyasına derinlemesine bir dalış yapmak gibidir. Her birimizin derinlerde yatan zihinsel programlaması, bizi belirli yollarla hareket etmeye ve düşünmeye sevk eder. Fakat bu programlama ne kadar katı? Olumlu düşünce ve dışarıdan gelen beklentiler bu kodları değiştirebilir mi? İşte bu soruların cevaplarına ulaşmak için temellere, yani bilinçaltımızın nasıl şekillendirildiğine odaklanmamız gerekmekte.
Programlama konseptiyle yakından ilişkili olan bilinçaltı; her bir deneyim, gözlem ve öğrenme anından beslenir. Olumlu düşünce, sürekli olarak tekrarlanan ve güçlendirilen davranış kalıplarıyla zihinsel alanımızı doldururken bilinçaltımıza kazınan inançlar da hayatımızın neredeyse her yönünü yönlendiren unsurlardır. Zihinsel programlamayı şekillendiren bu faktörler, adeta bir yazılımcının klavyesinde olduğu gibi yaşam deneyimlerimizin kodlarını girer.
Beklentilerin bilinçaltı üzerindeki etkisi, sadece bir bireyin öz-imajını ve dünyaya bakış açısını değiştirmekle kalmaz; aynı zamanda onların yaşamına yön veren inanç sistemini de şekillendirebilir. Zihinsel programlama, gerek içeriden gerekse dışarından gelen beklentilerin, bilinçaltı üzerinde oynadığı role tanık olmakla eş anlamlıdır.
Pozitif ya da negatif olsun bilinçaltına yerleşen bu beklentiler; zamanla kişinin kararlarını, tepkilerini ve hatta başarılarını dahi belirleyen güç haline gelir. Dolayısıyla bilinçaltı bir bahçe gibidir ve hangi tohumların ekileceği, onu nasıl ve neyle sulayacağınız tamamen sizin elinizdedir.
İletişim, beklentilerin oluşumunda ve yansıtılmasında merkezi bir rol oynar. İnsan etkileşiminde sözsüz iletişimin önemi; beyin fırtınalarından seminerlere, gündelik diyalogdan profesyonel görüşmelere kadar geniş bir yelpazede karşımıza çıkar. Beden dili ve diğer sözsüz işaretler, beklentiler ve iletişim arasındaki bağlantıyı güçlendirirken, bu araçların farkında olmak ve onları etkin bir şekilde kullanmak, algı yönetimi konusunda bize avantaj sağlayabilir.
Etkileşim sırasında gönderilen ve alınan beden dili sinyalleri, beklentilerin hem oluşturulmasına hem de anlaşılmasına katkıda bulunur. Bir liderin özgüvenli bir duruşu veya dinlemekte olduğunun ipuçlarını vermesi, onun takım üyeleri tarafından nasıl algılandığını ve ne gibi beklentilerin oluştuğunu etkiler. Sözsüz iletişim, mesajımızın alıcıya doğru bir şekilde ulaşmasında kritik bir faktördür ve bu durum, iletişimdeki sözsüz ipuçlarının gücünü ortaya çıkarır.
Bireyler arasında sözsüz iletişim yolu ile oluşan beklentiler hem kişisel ilişkilerde hem de profesyonel alanlarda derin izler bırakabilir. Örneğin; bir yönetici tarafından takıma yönelik olumlu bir beden dili, ekip üyelerinin başarıya olan inancını ve olumlu sonuçlar elde etme istekliliğini arttırabilir. Sözsüz iletişimin beklenti yaratmadaki etkisi, karşılıklı anlayışı derinleştirirken etkileşim kalitesini arttırır ve bu, başta işyerleri olmak üzere her türlü sosyal etkileşimde önemli bir değerdir.
Teknolojideki yenilikler ve değişen iş ortamları, proje yöneticilerinin rollerini ve hedeflerini dönüştürüyor. Bu dönüşümle birlikte Project Management Institue (PMI), Project Management Professional (PMP) sertifika sınavının içeriğini bu yılın başında değiştirdi.
Öğrenme şeklimizin kişiliğimize, beynimizin çalışma şekline, bulunduğumuz ortama ve kültüre bağlı olduğunu biliyor muydunuz?
Kişisel liderlik, yaşamın her alanında bireysel olarak bir üst noktaya çıkmamızı sağlayan en önemli yeteneklerden. Bu yeteneğin içinde bulunduğumuz dönemde aldığı kritik hal, hayatımızın direksiyonuna nasıl geçeriz gibi birçok soruya yanıt bulduğumuz webinarımızda, Kemal İslamoğlu bizlerle buluştu.
-(2).png)
